«ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΙ ΑΝΤΙΛΑΛΟΙ»
ΚΥΡΙΑΚΗ Γ’ ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ
Κυριακή 7η Απριλιου 2013
Φτάσαμε στο μέσον της Μ. Τεσσαρακοστής. Η Εκκλησία μας προβάλλει σε προσκύνηση τον Τίμιο Σταυρό. Ο λόγος που προβάλλεται ο Σταυρός είναι ψυχολογικός. Η Μ. Τεσσαρακοστή είναι η κατ’ εξοχήν περίοδος του πνευματικού αγώνα των χριστιανών για την κάθαρση των ψυχών από πάσης κηλίδος και ενοχής εκ των αμαρτιών μας και για την κατάρτιση μας εν Χριστώ.
Η νηστεία και η προσευχή και η όλη λειτουργική συμμετοχή στις ιερές ακολουθίες και τελετές της Εκκλησίας καλλιεργούν σε βάθος τον άνθρωπο. Και στους νέους ειδικά δίνουν συνθήματα ηθικής προόδου ανεβάζουν την στάθμη των πνευματικών επιδόσεων και επιδιώξεων και υψώνουν τον νου και την καρδιά με έντονα παραγγέλματα. Ακόμη παρακινούν και ενθαρρύνουν την αγωνιστική διάθεση προς την αρετή, προς την κατά Χριστόν ζωή προς σταθερή και ανοδική πορεία στον δρόμο της αγιότητας και την ηθικής τελειώσεως.
Αλλά είναι γνωστό ότι σε κάθε αγώνα κυρίως στο μέσο της αγωνιστικής προσπάθειας χρειάζεται ενίσχυση, ανανέωση του παλμού και δυνάμωση της ορμής για την τελική νίκη.
Στην αρχή του αγώνα οι δυνάμεις είναι ακμαίαις. Και στην τελική φάση η ενατένιση προς τον τερματισμό που είναι κοντά δίνει την ώθηση προς την αίσια έκβαση. Αλλά στην μέση του αγώνα μας μας επηρεάζουν δύο πράγματα. Ο κόπος του διανυθέντος μισού δρόμου και η σκέψη ότι έχουμε να δυανύσουμε άλλο τόσο! Και έτσι ανεπαίσθητα επέρχεται κάποια χαλάρωση.
Στην κρίσιμη αυτή στιγμή χρειάζεται τόνωσις ψυχιολογική.Και αυτήν την ψυχική τόνωση προσφέρει ο Σταυρός του Χριστού στο μέσο του αγωνιστικού σταδίου της Μ. Τεσσαρακοστής. Από του ύψους του Σταυρού ο Χριστός δίνει το σύνθημα: «Ο υπομείνας εις τέλος ούτος σωθήσεται»! Μας προσφέρει και την θείαν χάριν του που απορρέει από τον Σταυρό. Και με την δύναμη της χάριτος αυτού ο αγώνας θα έχει αίσιον πέρας.
Προβάλλεται ο Σταυρός μέσα στα λουλούδια στην Ορθόδοξη Εκκλησία μας. Για να τονίζεται ότι όπως τον Σταυρό του Χριστού διαδέχεται η Ανάσταση, έτσι και στην ζωή μας με την χάριν του, τη λύπη ακολουθεί η χαρά. Και τον θάνατο η ανάσταση. Ο αγώνας του χριστιανού δεν είναι καταθλιπτικός. Ο οπτασιασμός της νίκης και της δικαίωσης του αγώνα δίνει τον τόνο της χαράς στον αγωνιστή.
Οι νέοι μάλιστα με την δυναμική τους είναι κατά κανόνα αισιόδοξοι. Και με έμβλημα τον Σταυρό καλούνται να ορμούν και να μας παρασύρουν όλους μαζί προς την νίκη.
«ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΙ ΑΝΤΙΛΑΛΟΙ»
ΚΥΡΙΑΚΗ Δ΄ ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ
Κυριακή 14η Απριλίου 2013
Τη σημερινή Κυριακή διαβάζεται η περικοπή που αναφέρεται στη θεραπεία του σεληνιαζιομένου νέου. Το αναφερόμενο περιστατικό του σημερινού ευαγγελικού αναγνώσματος έγινε λίγο μετά τη θεία Μεταμόρφωση του Κυρίου και διασώζεται και από τους τρεις συνοπτικούς Ευαγγελιστές.
Ο πατέρας του νέου μέσα στην απελπισία του οδηγεί το παιδί του στον Χριστό, την έσχατη ελπίδα του, αποζητώντας τη λύση στο δράμα που ζούσε αυτός και μαζί η οικογένειά του.
Όμως, ο Χριστός τη στιγμή εκείνη απουσίαζε από τη συνοδεία του. Οι μαθητές που βρέθηκαν εκεί στάθηκαν ανήμποροι να κάνουν κάτι. Τι κι αν ανήκαν στο στενό κύκλο των δώδεκα μαθητών; Δεν είχαν τη δύναμη να προβούν στη λύση της τραγωδίας που διαδραματίζονταν μπροστά τους, να αποτρέψουν τη δαιμονική επιρροή που σπάραζε το νεαρό παλικάρι. Μπορεί εύκολα κανείς να αντιληφθεί τη δύσκολη θέση στην οποία βρέθηκαν.
Ο Χριστός απουσιάζει. Όλοι και όλα βρέθηκαν σε αδυναμία και αδιέξοδο.
Η απουσία του Χριστού είναι μια θέση ζωής, που παίρνει ο άνθρωπος στην προσπάθεια αυτονομήσεως, φανταζόμενος πως έτσι είναι ελεύθερος από κηδεμονίες και δεσμεύσεις. Την ίδια όμως ώρα χαλκεύει δεσμά ανελευθερίας.
Στο περιστατικό που αναφέρει το Ευαγγέλιο σήμερα, ο Χριστός δεν απουσιάζει γιατί κάποιος τον έδιωξε. Έχει ανέβει στο όρος Θαβώρ. Εκεί πραγματοποιείται ένα εξαίσιο γεγονός. Μια θεοφάνεια. Έδειξε στους τρεις μαθητές, Πέτρο, Ιάκωβο και Ιωάννη, το φως της δόξης Του <καθώς ηδύναντο>. Τα χοϊκά μάτια δεν μπορούσαν να δουν σε πληρότητα το <άστεκτον της φωτοχυσίας>. Κάποια λίγα αντιλαμβάνονται και πέφτουν καταγής <πρηνείς πεσόντες>.
Εντυπωσιασμένοι, μέσα στο δέος που τους περιβάλλει, οι τρεις μαθητές, ζητούν την παραμονή σ’ αυτήν τη μοναδική κατάσταση που γεύονται, <καλόν εστί ημάς ώδε είναι>. Ασφαλώς δεν τους άρεσε το ύψος του βουνού, ή η ομορφιά του τοπίου. Δεν ζουν ένα εξωτερικό ερέθισμα. Ζουν μια άλλη εμπειρία η οποία σημαδεύει την καρδιά, τον έσω άνθρωπο, που υφίσταται την <καλή αλλοίωσιν>. Απολαμβάνουν μια διαφορετική εμπειρία, που τους προξενήθηκε από τη βίωση ενός γεγονότος ξένου και διαφορετικού με τις μέχρι τότε εμπειρίες της καθημερινότητας τους.
Και ενώ στο όρος συμβαίνει η φωτοχυσία, στους πρόποδες του Θαβώρ κυριαρχεί η απελπισία. Ζητείται θαύμα και αυτό δεν γίνεται. Λείπει ο Χριστός.
Η παρουσία του Χριστού στη ζωή κάνει να γεμίζει με φως και χαρά η ανθρώπινη ύπαρξη. <Πληροί την κτίσιν Ιησούς, ώσπερ ψυχή το σώμα, και θάλπει και παρηγορεί, ώσπερ αυτή το σκήνος> (Άγ. Μάξιμος ο Ομολογητής).
Η παρουσία του Χριστού <πληροί> την ανθρώπινη ύπαρξη. Αυτή δίνει νόημα και προοπτική, γιατί ανοίγει νέες καταστάσεις, εμπειρίες που δίχως αυτή την παρουσία δεν αντιλαμβάνεται ο άνθρωπος του αισθησιασμού και της νοησιαρχίας. <Ο Χριστός είναι άλλο πράγμα>, δίδασκε ο όσιος των ημερών μας γέροντας Πορφύριος, <όταν έλθη ο Χριστός στον άνθρωπο, όταν έλθη στην ψυχή γίνεται αλλοιώς. Ζη παντού, ζη στ’ άστρα, ζη στον κόσμο τον πνευματικό, ζη στο χάος, ζη στο σύμπαν…>.
Αντίθετα η απουσία της παρουσίας Του κάνει τραγική τη ζωή μας, χωρίς προοπτικές, με την απελπισία να είναι ο αχώριστος σύντροφος μας.
Η απουσία του Χριστού προξενεί στασιμότητα ζωής και παρά τις φαινομενικές μας επιτυχίες, παραμένουμε χωρίς ελπίδα στην μοναξιά του κόσμου αυτού. Ζούμε όλοι μια κατάσταση που οι αρμόδιοι τη βάπτισαν <οικονομική κρίση>. Η κρίση όμως, υπάρχει γιατί βρίσκεται σε κρίση ο ίδιος ο άνθρωπος. <Τελικά>, <η κρίση είναι πνευματική. Είναι κρίση αξιών. Και όχι αορίστως κάποιων αξιών. Αδυνάτισε η πίστη, αδυνάτισε η ελπίδα, αδυνάτισε η αγάπη. Μια πυκνή περίληψη της σημερινής κοινωνίας είναι ο στίχος του Έλιοτ: Που είσαι σοφία που σε χάσαμε στη γνώση και που είσαι γνώση που σε χάσαμε στην πληροφόρηση… Στα βιβλικά κείμενα υπάρχουν ρήσεις, όπως <αρχή σοφίας, φόβος Κυρίου>. Αυτό σχετίζεται με την ταπείνωση, με την αίσθηση ορίων, αυτό είναι σοφία. Αυτό λείπει τούτη τη στιγμή. Και ενθυμούμενοι τον Ντοστογιέφκυ: <Αν δεν υπάρχει Θεός, όλα επιτρέπονται>.
Όταν ο Χριστός δεν υπάρχει στη ζωή μας τότε χάνουμε την πορεία και τον προσανατολισμό μας. Το δαιμονικό στοιχείο στις ποικίλες του εκφάνσεις ταλαιπωρεί και αδειάζει την καρδιά μας. Είναι θέμα αδιαφορίας, απιστίας;
<Κύριε βοήθει μοι τη απιστία>.
«ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΙ ΑΝΤΙΛΑΛΟΙ»
ΚΥΡΙΑΚΗ Ε΄ ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ
Κυριακή 21η Απριλίου 2013
Η πορεία του Χριστού προς το πάθος είναι μια πορεία προς τη δόξα. Μια δόξα όμως, πολύ διαφορετική από εκείνη που εμείς αντιλαμβανόμαστε. Η <δόξα> του Χριστού είναι η θεότητα του, έχει να κάνει δηλαδή με την άκτιστη ενέργεια του Θεού. Και δεν έχει κάνει με ό,τι εμείς θεωρούμε δόξα.
Η δόξα που επιθυμούμε είναι ο έπαινος. Ζητούμε να μας δακτυλοδείχνουν στην οποιαδήποτε επιτυχία, η ανάδειξη μας σε κάποιο αξίωμα και εμείς να ναρκισσευόμαστε στην τιμή. Κι αυτό δεν είναι υπερβολή είναι καθημερινή διαπίστωση.
Ανεβαίνει ο Χριστός στα Ιεροσόλυμα και έχει κάνει σχετική προειδοποίηση για το επικείμενο πάθος του. Φαίνεται όμως, τα παιδιά του Ζεβεδαίου δηλαδή ο Ιάκωβος και ο Ιωάννης δεν μπόρεσαν να αντιληφθούν το βάθος των λεγομένων του και νομίζουν πως είναι μια προσχηματική κατάσταση. Αυτοί πολύ ανθρώπινα καταλαβαίνουν για μεγαλεία. Θεωρούν πως έφτασε η στιγμή της τελικής μάχης για κατάληψη εξουσίας και κάνουν μια προσπάθεια να πείσουν τον Χριστό. Τους φάνηκε εύκολο μια και θεωρούν τους εαυτούς τους ότι έχουν την εύνοια του Χριστού.
Η προσπάθεια, που καταβάλλουν οι δύο μαθητές, για να καθίσουν στα δεξιά και αριστερά του Χριστού, παρερμηνεύοντας την έννοια της δόξας, που είχε ήδη μιλήσει, δείχνει καθαρά τα μέτρα και τα κριτήρια με τα οποία προσεγγίζουν το έργο και την αποστολή του Χριστού. Και σε τελευταία ανάλυση δείχνει και όλων των κατοπινών μας την προσέγγιση, η οποία πολλές φορές είναι επιδερμική και συμφεροντολογική. Αυτή η ψεύτικη και επίπλαστη σχέση που αποκτούμε μαζί του, προέρχεται από την λαθεμένη ερμηνεία του Προσώπου του Ιησού Χριστού.
Το <ουκ οίδατε τι αιτείσθε> είναι αυτό το φανέρωμα των λανθασμένων επιλογών και των κριτηρίων με τα οποία προσεγγίζεται η <δόξα> του Χριστού και κατ’ επέκταση η Βασιλεία του Θεού, της οποίας οι διαστάσεις δεν μετριούνται με τη συμβατικότητα των εφήμερων μέτρων, που εμείς επιδιώκουμε μαζί και με τους επαίνους που θέλουμε να απολαύσουμε.
Ο εωσφορικός πειρασμός της επίγειας καταξιώσεώς μας, φωλιάζει όχι μονάχα στους επονομαζόμενους ηγέτες. Βρίσκεται στην καρδιά όλων μας, μια και μέσα απ’ αυτήν οδηγούμαστε στην αυτοϊκανοποίηση και όχι στην ταπεινή και γόνιμη εκπλήρωση της αποστολής μας, που είναι η προσφορά της υπάρξεως μας στην διακονία των άλλων που είναι σε τελευταία ανάλυση αδελφοί μας, μέλη του Σώματος του Χριστού.
Η δόξα του Χριστού είναι ο Σταυρός. Είναι η εκούσια άρση της αμαρτίας του κόσμου και προσήλωση της στο ξύλο της θυσίας, που όμως σαν άμεση συνέπεια της έχει τη δωρεά της ζωής στον κόσμο και τον άνθρωπο.
Η φιλοδοξία του ανθρώπου και μάλιστα του Χριστιανού είναι αξιέπαινη, όταν μάλιστα συμπίπτει και με την επιθυμία να γίνει μιμητής του Χριστού μέσα από τη γνήσια εκπροσώπηση της ζωής του σ’ ένα κόσμο με τραγικά αδιέξοδα και συμβιβαστικές υποχρεώσεις. Η μαρτυρία του χριστιανού κατά συνέπεια είναι περισσότερο αναγκαία σήμερα μέσα στον κόσμο του ωχαδελφισμού και της κενότητος. Ο πιστός άνθρωπος φέρνει πάντοτε μαζί του μια γλυκύτητα που φέρνει οπωσδήποτε τη διαφορετικότητα που κάνει να ξεχωρίζει ο <καινός> κατά Χριστόν άνθρωπος, από τον <κενόν> κοσμικοποιημένο που περιπλανάται στα εφήμερα και ευτελή.
Αδελφοί, βαδίζουμε για το Πάσχα. Το Πάσχα είναι μια διάβαση και ανάβαση, ή καλύτερα συνανάβαση, και συνδιάβαση με τον Χριστό. Ο Χριστός έχει πετάξει κάθε προσποιητή δόξα και ανεβαίνει στην άνω Ιερουσαλήμ, όχι για θρόνους και πανηγύρια, αλλά για το <εκούσιον πάθος>.
Αν μπορέσουμε έστω και για λίγο να ξεχάσουμε τους τιμητικούς τίτλους μας, τότε μπορούμε να γευθούμε την ομορφιά της άνω Ιερουσαλήμ. Τότε πιστεύω, ότι η στάση ζωής μας δεν θα είναι ένα διάλειμμα, αλλά μια μόνιμη συμπαραμονή και συμπόρευση στην μοναδική, την ουράνια πατρίδα μας.
«ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΙ ΑΝΤΙΛΑΛΟΙ»
ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΒΑΪΩΝ
Κυριακή 28η Απριλίου 2013
Το γεγονός της αναστάσεως του τετραημέρου Λάζαρου έρχεται να πυροδοτήσει την έκπληξη στο πλήθος του εβραϊκού πλήθους, που είχε συρρεύσει την χρονιά εκείνη στα Ιεροσύλημα για τον εορτασμό του Νομικού Πάσχα. Έτσι η πληροφορία της παρουσίας του Χριστού στα Ιεροσόλυμα, μόλις μια ημέρα μετά το θαυμαστό γεγονός δημιουργεί μια ειρηνική έκρηξη. <Τη επαύριον όχλος πολύς ο ελθών εις την εορτήν, ακούσαντες ότι έρχεται ο Ιησούς εις Ιεροσόλυμα, έλαβον τα βαΐα των φοινίκων και εξήλθον εις υπάντησιν αυτώ και έκραζον ωσαννά, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου, βασιλεύς του Ισραήλ>, έτσι σημειώνει ο αυτόπτης Ευαγγελιστής.
Το <ωσαννά> και το <Ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου> αποτελούν τα ενθουσιαστικά συνθήματα μιας υποδοχής αντάξιας ενός θριαμβευτή βασιλιά. Και γνωρίζουμε από την Ιστορία ότι ο νικητής βασιλιάς επιστρέφοντας στην πατρίδα του οργάνωσε το λεγόμενο <θρίαμβο> εμφανίζοντας τις περαγμηνές της νίκης μπροστά στο λαό του, που ενθουσιασμένος επευφημούσε. Ο θρίαμβος του Ιησού δεν είναι ένα σκηνικό που στήθηκε, ήταν ένα αυθόρμητο ξέσπασμα. Ο λαός αυθόρμητα ξεσπά. Πίστεψε βέβαια ο λαός σε πολιτική εξασφάλιση. Ζήτησε κράτος και οργάνωση. Δεν μπόρεσε να καταλάβει ποιος είναι ο Μεσσίας και ποια η αποστολή του.
Ο Μεσσίας δηλαδή ο Χριστός δεν είναι κάποιος κοσμικός εξουσιαστής. Δεν έρχεται να καταδυναστεύσει και να εξουσιάσει όπως οι κοσμικοί άρχοντες. Ο Μεσσίας είναι ο Λυτρωτής. Είναι η Αλήθεια και η Ζωή. Ο χορηγός της δυνατότητος να βρει ο άνθρωπος τη διέξοδο από την έσχατη οδύνη του που είναι ο άνθρωπος. Ο άνθρωπος ζει με την ψευδαίσθηση πως εξασφαλίζεται μόνο μέσα από την επιτυχία στα κοσμικά σχήματα, που τελικά αποδεικνύονται <ουτοπία>. Νομίζουμε πως ξεπερνούμε την οδύνη του θανάτου, αν ακουμπήσουμε την κάθε λογής εξασφάλιση. Όμως ο άνθρωπος ζει στον κόσμο, δεν ανήκει στο σχήμα του κόσμου αυτού, γι’ αυτό και γρήγορα αποχωρεί απ’ αυτόν παρά την δόξα και δύναμη που απέκτησε.
Τραυματισμένη η ύπαρξη μας ψάχνει την περίθαλψη. Αυτή όμως, παρέχεται μόνο από Εκείνον που είναι η ίδια η υπαρκτική μας προϋπόθεση. Αυτός είναι ο Μεσσίας, ο Χριστός. Η Ζωή του έγινε ζωή μας. Χρειαστήκαμε το Θεό να σαρκωθεί και να πεθάνει για μας, όπως διατυπώνει η σκέψη του Γρηγορίου του Θεολόγου.
Αυτό το Θεό που αποτελεί την ελπίδα μας, τον ρίξαμε στο περιθώριο της ζωής μας μέσα από μια σειρά επιλογών μας. Πέφτοντας στην παγίδα <τριών πειρασμών>. Πειρασμούς τους οποίους νίκησε ο Χριστός. Δυστυχώς ο άνθρωπος, και μάλιστα αυτός που νομίζει πως είναι του Χριστού, όχι. Δεν νίκησε την πειρασμική εποχή μας και γι’ αυτό πορεύεται απελπισμένος. Και είναι απελπισμένος αφού τα ατομικά επιτεύγματα του δεν του δίνουν την ποθούμενη <κάθαρση>. Όσοι εξακολουθούν να προβληματίζονται καταλαβαίνουν, πως αν υπάρχει κάποια λύση σωτηρίας, κάποια αναίρεση του θανάτου που δίνει νόημα στη ζωή, δεν μπορεί να είναι θεωρητική, αλλά υποστατική και ένσαρκη. Αν υπάρχει κάποια λύση αυτή δεν μπορεί να είναι έξω από τον Χριστό. Όχι τον Χριστό που εμφανίζει η επιδερμική θρησκευτικότητα, σαν ιδέα και σύμβολο ή ηθικό πρότυπο, αλλά τον Χριστό της Εκκλησίας. Εκείνον που πήρε πάνω του την οδύνη της κατάντιας μας και έγινε η απαρχή και η δυνατότητα της προσωπικής ενώσεως του ανθρώπου με το Θεό.
Βουτηγμένος ο άνθρωπος μέσα στα αδιέξοδα που δημιούργησε πιστεύοντας στον επίγειο παράδεισο και με εξαντλημένους τους ενθουσιασμούς βρίσκεται χρεοκοπημένος όχι μόνο σε οικονομικά ανοίγματα, αλλά και γυμνός μέσα στην φρίκη της θνητής του υπάρξεως. Αν τελικά κατορθώσει και δει την πραγματικότητα του πορευμένου προς το πάθος Χριστού, μπορεί να μάθει, να αισθανθεί εμπειρικά δυναμική εκείνη που ξεπερνά την τραγικότητά του. Δυνατότητα που λέει πως ο Χριστός καρφωμένος πάνω στο ξύλο μπορεί και καταργεί την οδύνη και το θάνατο προσφέροντας τη θεοπρεπέστατη αφθαρσία, την αφθαρσία του προσλήμματος, και κατ’ επέκταση του κάθε ενός που θέλει την ακολουθία του Χριστού.
Η μεσσιανικότητα του Κυρίου είναι ο θρίαμβος της θείας αγάπης που θεμελιώνει μια νέα πραγματικότητα, που ξεπερνά τις συμβατικότητες του κόσμου τούτου, και γίνεται ένα διαρκές παρόν, για την σωτηρία του κόσμου και του ανθρώπου.
π. Ε. Φ.