Αγιολογία

Κορυφαία έκφραση της αληθινής κατά Χριστόν ζωής του κάθε συνειδητού πιστού και πιο πολύ του πραγματικού και τελείου Ιερέως, αποτελεί η ζωή και το έργο του αγίου Ιερέως Νικολάου του Πλανά, αγίου των ημερών μας.

Η ωραία, η εύανδρος και αγιοτόκος Νάξος, είχε την θεία εύνοια και ευλογία να είναι η Γενέτειρά του. Γεννήθηκε το έτος 1851. Οι γονείς του, Καπετάν Γιάννης και Αυγουστίνα ήταν άνθρωποι ευσεβείς και καλοκάγαθοι, όπως όλοι οι νησιώτες, και εύποροι. Είχαν και ένα εμπορικό καΐκι, που πήγαινε από τη Νάξο στην Σμύρνη, Κωνσταντινούπολη, ακόμα και στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Μέσα σε κάποιο από τα κτήματα τους είχαν και ένα μικρό παρεκκλήσιο αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο.

Ο Άγιος Νικόλαος Πλανάς από βρεφικής ηλικίας ήταν αγιασμένος. Τις περισσότερες φορές ως παιδί ήταν στον Ιερό αυτό Ναό και περνούσε πολλές ώρες ε κεί ψάλλοντας όσα ήξερε και φορώντας πολλές φορές, αντί ιερατικού φελωνίου, κάποια σεντόνι, μιμούμενος τούς Ιερείς. Μια μέρα έψαλλε τόσο κατανυκτικά, ώστε προκάλεσε τον θαυμασμό των περαστικών.

Η όλη του ζωή από τα παιδικά του χρόνια ακόμα, προέλεγε τη μέλλουσα ζωή και πολιτεία του. Τις θείες θαυματουργικές δυνάμεις έλαβε με την χάρη του Θεού από τα παιδικά του χρόνια. Έτσι, εγνώριζε τον καταποντισμό του καϊκιού τους έξω από την Πόλη, και το είπε στους γονείς του.

Τα πρώτα γράμματα έμαθε από τον παππού του - πατέρα της μητέρας του - ιερέα Γεώργιο Μελισσουργό, κοντά στον οποίο έμαθε να διαβάζει το Ιερό Ψαλτήριο. Μαζί του επίσης πήγαινε στις θείες Λειτουργίες και τον διακονούσε στο Ιερό Βήμα, ενώ παράλληλα δεχόταν τα νάματα της Θείας Λατρείας.

Όταν ο Άγιος Νικόλαος ήταν δεκατεσσάρων ετών, ο πατέρας του άφησε τον κόσμο αυτό. Έτσι, η μητέρα του μαζί με την αδελφή του ήρθαν στην Αθήνα και πήγε και ο ίδιος μαζί τους. Έμεναν στην περιοχή που είναι μεταξύ του Ι. Ναού του αγίου Ιωάννη της Πλάκας και του Ναού του αγίου Παντελεήμονος Ιλισσού, όπου υπήρχαν πολλοί Ναξιώτες.

Μοίρασαν με την αδελφή του την πολύ αξιόλογη πατρική τους περιουσία. Αλλά το μερίδιο του το έκανε ενέχυρο για κάποιο φτωχό, που δεν του το επέστρεψε ποτέ.

Ο Παριανός Αθανάσιος Τούλιος, που από την πολλή αγάπη του προς τη γενέτειρα, αντικατέστησε το επώνυμο του με το Πάριος. Γεννήθηκε το 1722 στον Κώστο της Πάρου. Ο πατέρας του Απόστολος καταγόταν από την Καταβατή Σίφνου, που και σήμερα ζουν εκεί Τούλιοι η Τόληδες. Η μητέρα του Παριανή, από το αρχοντικό γένος Δαμία. Οι ευσεβείς γονείς του τον έβαλαν από μικρό στο δρόμο του Θεού. Μα και από λόγου του ο Αθανάσιος, απ' τ' απαλά του χρόνια, έδειχνε πώς είχε κλίση στο θείο, έτσι που να φανερώνει πως ήταν εκλεκτό σκεύος Θεού. Ακόμα στάθηκε φυσιογνωμία σπάνια. Νους σπινθηροβόλος. Ψυχή ολοκάθαρη. Ήθος υποδειγματικό. Ιδέες πρωτότυπες, ακαταμάχητες. Ορθώθηκε Ισόβια πρόμαχος Ιερών και οσίων, που Αυτός ο Θεάνθρωπος Ιησούς εγκαθίδρυσε για πυξίδα της ανθρωπότητας. Έτσι εδόξασε τον Χριστό, την Εκκλησία του και την Ελλάδα όσο λίγοι.

Στη γενέτειρα παρακολούθησε τα πρώτα μαθήματα "εν πάσι πρωτεύων" και ξαφνιάζοντας μαθητές και καθηγητές με το σπινθηροβόλο νου του, αλλά και με το υποδειγματικό υπέροχο ήθος. Το 1745 έρχεται στη Σμύρνη και εγγράφεται στην εκεί περίφημη "Ευαγγελική Σχολή”. Διαπρέπει και Πρωτεύει σε όλα, όσο και στην άπτεστη εκμάθηση τριών ξένων γλωσσών. Ποθώντας όμως, όμοια ελάφι διψασμένο "επί τας πηγάς των υδάτων”, πλατύτερες σπουδές, έρχεται το 1752 στο Άγιο Όρος. Εκεί εγγράφεται στην ξακουστή, περίφημη Σχολή της Αθωνιάδος, που την εκλέϊζε τότε ο "Νέος Αριστοτέλης", διάσημος θεολόγος και φιλόσοφος Ευγένιος Βούλγαρης, ο οποίος, θαυμάζοντας την πλατειά μόρφωση και τον άμεμπτο χαρακτήρα του Αθανασίου, από φοιτητή τον προβίβασε καθηγητή, βιάζοντάς τον να χειροτονηθεί και διάκονος.

Ο πάμφωχος και διαχρονικός αυτός φωστήρας της Εκκλησίας μας, ο μέγιστος διδάσκαλος της Ορθοδοξίας και του Γένους μας, γεννήθηκε στην Χώρα της Νάξου το έτος 1749 από ευσεβείς και ενάρετους γονείς, τον Αντώνιο και την Αναστασία Καλλιβρούτση. Κατά την βάπτισή του έλαβε το όνομα Νικόλαος. Νηπιόθεν γαλουχήθηκε με τα ζωογόνα νάματα της ευσεβείας και της πίστεως και ανετράφη "εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου", όπως παραγγέλλει ο θείος Παύλος
(Εφεσ. ΣΤ' 4).

Την έμφυτη προς τα θεία κλήση του, αύξησε η χριστιανική αγάπη πού πήρε από το οικογενειακό του περιβάλλον και μάλιστα από την εκλεκτή του μητέρα, την δε ευφυΐα του εκαλλιέργησε και πολλαπλασίασε η μελέτη και η σπουδή.

Προώδευε στην αρετή και στην γνώση κατά τρόπο θαυμαστό. Κατ' αρχήν, φοίτησε στην γενέτειρά του και στην Σχολή Αγίου Γεωργίου περιοχής Γρόττας, Χώρας Νάξου, με διδάσκαλο τον Αρχιμανδρίτη Χρύσανθο, αυτάδελφο του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού.

Τις γνώσεις του συμπλήρωσε στην περίφημη Ευαγγελική Σχολή τής Σμύρνης, όπου φοίτησε για πέντε χρόνια, με διδάσκαλο τον Ιερόθεο Βουλισμά, διευθυντή της Σχολής αυτής. Τόσο διέπρεψε ο Άγιος Νικόδημος στις σπουδές του, ώστε, ενώ σπούδαζε, εδίδασκε τους συμμαθητές του. Και ο Ιερόθεος αργότερα τον παρακαλούσε να έρθει στην Σμύρνη για να τον διαδεχθεί στη διεύθυνση της Σχολής αυτής.

Σημαντικές μαρτυρίες για την ζωή και το έργο της Οσίας Θεοκτίστης μας παρέχει ο άγιος Συμεών ο Μεταφραστής, που υπήρξε σύγχρονός της.

Η Αγία Θεοκτίστη καταγόταν από την αρχαία πόλη της Λέσβου Μήθυμνα. Νωρίς έμεινε ορφανή και από τους δύο γονείς της. Την ανατροφή και προστασία της ανέλαβαν οι συγγενείς της. Ένεκα του ότι είχε πικρή πείρα της ορφάνιας, αισθάνθηκε ιδιαίτερη συμπάθεια για τα ορφανά, τα οποία βοηθούσε με κάθε τρόπο. Είχε πολλή πίστη και αγάπη για τον Χριστό. Γι’ αυτό και περιφρόνησε όλα τα εγκόσμια και ολοκληρωτικά στράφηκε προς αυτόν. Έγινε μοναχή και μάλιστα ίδρυσε και Ιερή Μονή, στη οποία συγκέντρωσε πολλές ευσεβείς νέες, που με την ζωή και το φιλάνθρωπο έργο τους έτρεφαν πνευματικά και υλικά όλους τούς αναξιοπαθούντας.

Η αγία Θεοκτίστη τις μεγάλες αρετές της χριστιανικής πίστεως και της αγάπης μετέφραζε καθημερινά σε έργα. Συνέτρεχε στις ανάγκες των πιστών και παράλληλα εκήρυττε τον Χριστό, κάνοντας και ιεραποστολή. Ήταν δεκαοκτώ ετών όταν κάποια μέρα της εβδομάδος του Πάσχα πήγε να επισκεφθεί την αδελφή της σε κάποιο χωριό. Όμως τότε έκαναν επιδρομή στη Λέσβο Άραβες Πειρατές, με αρχηγό τον Νήσιρη. Επέδραμαν με άγριο τρόπο. Επέφεραν τρομερές καταστροφές και προέβησαν σε αιχμαλωσίες. Μεταξύ των αιχμαλώτων νεανίδων ήταν και η Θεοκτίστη.