«Ἐάν μή ἴδω, οὐ μή πιστεύσω…»
Δεν γνωρίζουμε εάν ψηλάφησε τελικά τον Διδάσκαλο του ο Θωμάς, προτού τον προσκυνήσει ως «Κύριό του και Θεό του». Έγινε όμως αφορμή να καταφανή πόσο ψευδής είναι η συκοφαντία κατά του χριστιανισμού όταν του αποδίδουν το «πίστευε και μη ερεύνα». Όχι! Ο Χριστιανισμός δεν φοβάται την έρευνα. Ο ίδιος ο Χριστός λέγει: «ερευνᾶτε τάς γραφάς»(Ἰω. ε, 39) και ο ίδιος προκάλεσε τον Θωμά και τούς άλλους μαθητές να τον «ψηλαφήσουν» (Ἰω. κ΄, 27) «ψηλαφήσατέ με καί ἴδετε ὅτι πνεῦμα σάρκα καί ὀστέα οὐκ ἔχει, καθώς ἐμέ θεωρεῖτε ἔχοντα» (Λουκ. κδ΄, 39).
Η πιο μεγάλη δυσκολία δέν ήταν τόσο η Ανάσταση του Χριστού όσο η απόδειξή της. Ο Λάζαρος αναστήθηκε μπροστά στά μάτια εκατοντάδων μαρτύρων. Όταν όμως αναστήθηκε ο Χριστός, δεν τον πήραν είδηση ούτε οι φρουροί του τάφου Ρωμαίοι στρατιώτες. Τα μόνα σημάδια της Αναστάσεως υπήρχαν στον ίδιο τον Χριστό. Ήταν τα ίχνη των καρφιών, «ὁ τύπος τῶν ἥλων» και της λόγχης. Και ο πρώτος που το σκέφθηκε είναι ο Θωμάς. Ο Θωμάς εκφράζει το αίτημα της πλειοψηφίας του κόσμου. Και κάτι περισσότερο ακόμη. Εκφράζει το αίτημα της Επιστήμης. Έτσι η «καλή ἀπιστία» του Θωμά, όπως χαρακτηριστικά ψάλλει η Εκκλησία μας, είχε ως αποτέλεσμα πρώτος ο Θωμάς να απόδειξη την Ανάσταση. Οι άλλοι απλώς «εἶδαν καί ἐπίστευσαν», ο Θωμάς πιστοποίησε την Ανάσταση επί τη βάσει τεκμηρίων. Και τα τεκμήρια αυτά ήσαν «ὁ τύπος τῶν ἥλων» και το σημάδι της «λογχευθείσης πλευρᾶς» του Χριστού. Τα στοιχεία και τα τεκμήρια αυτά, που διεπίστωσε ο Θωμάς, δηλαδή «ὁ τύπος τῶν ἥλων καί τῆς λόγχης» ήσαν πειστικά, διότι ήσαν πραγματικά και όχι θεωρητικά. Κανείς πια δεν μπορεί να αμφισβητήσει την αλήθεια της Ανάστασης του Χριστού. Διότι η Ανάσταση είναι τεκμηριωμένη όχι με λόγια και φήμες, αλλά με αδιάψευστα τεκμήρια.
Και το σημαντικό δεν είναι τόσο το αίτημα του Θωμά, αλλά η προθυμία με την οποία ο Ιησούς δέχεται να προσφέρει στον Θωμά αυτά τα χειροπιαστά τεκμήρια. Όταν πριν από τρία χρόνια τού είχε ζητήσει ο εωσφόρος το θαύμα σαν απόδειξη της θεότητάς Του, ο Ιησούς είχε απορρίψει με ιερή αγανάκτηση το δαιμονικό αυτό αίτημα να πέσει από το αέτωμα του Ναού, ούτε κατέβηκε από τον Σταυρό, καθώς τον προκαλούσε η δαιμονική νόηση. Ο μεγάλος Φ. Ντοστογιέφσκι στους αδελφούς Καραμαζώφ δίνει την εύστοχη απάντηση: «Δεν κατέβηκες από τον σταυρό όταν σε κορόιδευαν και σού φώναζαν ειρωνικά: Κατέβα απ΄ το σταυρό και θα πιστέψουμε. Δεν το΄ κανες γιατί δεν ήθελες πάλι να υποδουλώσεις τον άνθρωπο μ΄ ένα θαύμα. Ήθελες μια πίστη ελεύθερη και όχι υπαγορευμένη από το θαύμα. Χρειαζόσουν την ελεύθερη αγάπη και όχι υπαγορευμένη από το θαύμα. Χρειαζόσουν την ελεύθερη αγάπη και όχι την δουλική έξαρση ενός τρομοκρατημένου σκλάβου». Πράγματι, μόνος ο Ιησούς ήξερε πως τέτοιο θαύμα θα προκαλούσε τον τρόμο και θα είχε σαν αποτέλεσμα να μεταλλάξει τους ανθρώπους από κοινωνία λεύτερων ψυχών, σε στρατόπεδο συγκεντρώσεως δούλων. Το αίτημα όμως του Θωμά δεν είναι το ίδιο. Δεν έχει δαιμονικό περιεχόμενο και σκοπός του δεν είναι η σκλαβιά. Ο Θωμάς ενσαρκώνει την καλοπροαίρετη αναζήτηση.
Η πίστη του στην Ανάσταση θέλησε να βασίζεται σε προσωπική εμπειρία. Πολλοί οι οπαδοί του Θωμά σήμερα που θέλουν απτές αποδείξεις για να πιστεύσουν στο Χριστό. Αλλά τι περίεργο αυτοί οι οποίοι διά την Θρησκεία του Ιησού ζητούν αποδείξεις, όλα αυτά τα υπερήφανα πνεύματα, σε άλλες περιπτώσεις της ζωής, χωρίς εξέταση και έρευνα, χωρίς αποδείξεις, όπως τα ανόητα εκείνα ψάρια της θάλασσας, οι χάνοι, «χάφτουν», κάθε τι που προσφέρεται, έστω και εάν κάτω από το ελκυστικό δόλωμα κρύπτεται αγκίστρι θανάτου, ανεξέλεγκτα παραδέχονται υποθέσεις και θεωρίες, ανοησίες ψευδοφιλοσόφων και ψευδοεπιστημόνων και ακολουθούν στα τυφλά επηρμένους πολιτικούς αρχηγούς αμφιβόλου ηθικής υποστάσεως και διανοητικής αξίας, και ακούνε με κατάνυξη τις προφητείες των μάγων, των αστρολόγων, των μέντιουμ, και εμπιστεύονται την περιουσία και την ζωή τους σε άτομα, σε ανώνυμες εταιρίες και οργανισμούς, στους πάντες και τα πάντα δίνουν πίστη, και έτσι κινούνται εις την ξηρά, και πλέουν στους ωκεανούς, και ίπτανται στους αιθέρες, και όταν ασθενούν λαμβάνουν φάρμακα και υποβάλλονται σε οδυνηρές εγχειρήσεις, στους ανθρώπους πιστεύοντες, αλλά σ΄ Εκείνον μη πιστεύοντες. Εύπιστοι σε όλα. Εύπιστοι στις πανουργίες του διαβόλου. Δύσπιστοι και άπιστοι στον Χριστό. Θέλουν να τον ψηλαφήσουν όπως ο Θωμάς, να υποβάλλουν σε έρευνα παν ό,τι σχετίζεται με τον Κύριο. Και ο Κύριος συγκαταβαίνει και υποβάλλεται σε έρευνα ο Ύψιστος.
κ. Μ. Σ.