Μιά ἀπό τίς κορυφαῖες, ἄλλοτε, ἀνδρῶες κοινοβιακές Μονές τῆς Ὀρθοδοξίας, πού ἀριθμοῦσε, ὅταν ἡγούμενος ἦταν ὁ μακαριστός, ὅσιος πατήρ Φιλόθεος Ζερβάκος (1884 - 1980), περί τούς τριάντα μοναχούς. Σήμερα ἡγούμενος εἶναι (ἀπό τό 2021) ὁ ἀρχιμ. π. Νικόδημος Σαραντόπουλος μέ δέκα περίπου μοναχούς. Ὑψώνεται μεγαλοπρεπής στό 5ο χιλιόμετρο, δεξιά τῆς δημοσίας ὁδοῦ Παροικίας - Ναούσης. Ἱδρύθηκε τό 1638 ἀπό τόν πρόκριτο τῆς Ναούσης Χριστόφορο Παλαιολόγο (τό καθολικό κτίσθηκε στά 1657). Τό 1652 ἀνακηρύχθηκε «πατριαρχικό σταυροπήγιο». Πέρασε σκληρές δοκιμασίες ὥστε στά 1800 μέ 1825 νά ἐρημωθῆ καί νά ἐγκαταλειφθῆ. Ἀλλά καί ἡ θεία Πρόνοια «νέους σωτῆρας καί δή νέους κτήτορας» παρουσίασε: τόν Φιλόθεο Γεωργίου καί Ἱερόθεο Ἰωάννου καί τούς ἀνεψιούς τοῦ δευτέρου Φιλόθεο καί Ἱερόθεο Βοσυνιῶτες, ἀδελφούς, ἀπό τήν Πελοπόννησο. Ἡ δευτέρα αὐτή περίοδος τῆς Μονῆς (1825 - 1930) χαρακτηρίζεται ὡς ὁ «χρυσοῦς αἰών» τῆς Λογγοβάρδας, ὅπου ἔζησαν ἅγιοι καί σοφοί ἀναχωρητές μέ ἡγουμένους τούς ἀνωτέρω Φιλοθέους καί Ἱεροθέους. Ἀκολουθεῖ ἡ τρίτη περίοδος πού καλύπτεται ἀπό την παρουσία καί δράση τοῦ κορυφαίου ἡγουμένου της πατρός Φιλοθέου Γ Ζερβάκου (1930 - 1980). Ἀκολουθοῦν ὁ π. Δαμιανός Κωστόπουλος (1980 - 1983), ὁ π. Ἱερόθεος Γ Νικολάκης καί ὁ π. Ἐπιφάνιος Χατζόπουλος (+2001) καί ὁ ἀοίδιμος π. Χρυσόστομος Πῆχος (+2021). Στήν Κατοχή, ἀλλά καί παλαιότερα σέ δύσκολες καί τραγικές περιόδους τῆς ἱστορίας μας, ἔπαιζε πρωτεύοντα ρόλο βοηθώντας ποικιλοτρόπως τούς κατατρεγμένους Παριανούς. Ἀλλά καί ἐκτός Πάρου ἡ προσφορά τῆς Λογγοβάρδας δέν ὑπῆρξε λίγη. Τήν ἐποχή τῆς ἀκμῆς της διέθετε βιβλιοδετεῖο καί ἁγιογραφικό ἐργαστήριο, ἐνῶ διατηρεῖται ἡ βιβλιοθήκη της. Τό καθολικό της ἀνήκει στόν τύπο τοῦ μονόκλιτου ἐλεύθερου σταυροῦ μέ τροῦλλο καί ἔχει τοιχογραφίες τοῦ 17ου αἰ. ἐπισκευασμένες. Ἰδιαίτερα ἡ ἐνδιαφέρουσα τοιχογραφία πού παριστάνει ἀριστερά μέν τόν κτήτορα ἤ ἀνακαινιστή ἡγούμενο, δεξιά δέ τόν πρωτομάστορα, ἴοως τοῦ ναοῦ, νά κρατοῦν στή μέση τό ὁμοίωμα τοῦ καθολικοῦ. Ὅλα ἐδῶ ἀποπνέουν εὐωδία αἰωνιότητας μέ τή μυσταγωγική ἀτμόσφαιρα πού δημιουργοῦν τό θαυμάσιο ξυλόγλυπτο τέμπλο, οἱ εἰκόνες, τά στασίδια, οἱ μορφές τῶν μοναχῶν, τό ἡμίφως, ἡ γαλήνη. Προσκυνητές ἀπ' ὅλο τόν κόσμο ἐπισκέπτονται τό μεγάλο αὐτό μοναστικό κέντρο καί φιλοξενοῦνται, κυρίως, τούς θερινούς μῆνες.