Ὁ ναός τῆς Ἀποτομῆς τῆς κεφαλῆς τοῦ Τιμίου Προδρόμου εἶναι τό καθολικό μικρῆς ἰδιωτικῆς μονῆς, 1 περίπου χλμ. νοτιοδυτικά τῆς Μάρπησσας, στό δρόμο πού ὁδηγεῖ στή μονή τοῦ Ἁγ. Γεωργίου Λαγκάδας. Εἶναι μία μονοκάμαρη βασιλική, μέ μονότοξο κτιστό καμπαναριό, πού περιβάλλεται ἀπό τά λίγα κελλιά, ἰσόγεια καί ἀνώγεια τῆς μονῆς, πού συντηρημένα βρίσκονται σέ καλή κατάσταση. Σέ μαρμάρινο κιονῖσκο, πού βρίσκεται στήν αὐλή τῆς μονῆς, μήκους 0,95μ., εἶναι χαραγμένα τά ἑξῆς: Μέσα σέ φυλλοφόρο στεφάνι, ἕνα χέρι κρατᾶ κατακόρυφο στέλεχος. Γύρω ἀπό τό στέλεχος εἶναι χαραγμένα τά γράμματα Π.Κ.ΙΚ.ΟΥΡ. καί ἔξω ἀπ' αὐτό ἡ χρονολογία 1587 Στό μαρμάρινο ὑπέρθυρο τῆς εἰσόδου στό ναό, εἶναι χαραγμένη ἡ ἐπιγραφή: ἐν ἔτι ΑΧΟΖ (2) Ἀνακαινίσθη τό παρόν μονίδριον τοῦ τι- μίου ἐνδόξου Προδρόμου κ(αί) βαπτιστοῦ Ἰω(άννου) διά σι- δρωμῆς Νικοδήμου ἱερομονάχου Δαμιράρι κ(αί) ἔ- ξωδος Νικολάου Παντιλέου καί τῆς συμ(βίας) αὐτοῦ Μαρίας (2). Ἄλλη ἐπιγραφή πού βρίσκεται χαραγμένη στό μαρμάρινο ὑπέρθυρο ἑνός κελλιοῦ, πού βρίσκεται στόν ἐπάνω ὄροφο τῆς μονῆς, ἀναφέρει τά ἑξῆς: Ἄβριον ἑτέρου (κ)αί οὐδέποτε τινός, 1697. Τό παρόν κελίο Νικοδ(ή)μου ἱερομονάχου Δεμιράρι (3). Τό ἐσωτερικό τοῦ μικροῦ ναοῦ εἶναι ἐντυπωσιακό. Στά τοιχώματα καί συγκεκριμένα ἐκεῖ πού ἀρχίζει νά δημιουργεῖται ἡ καμάρα πού καλύπτει τό ναό, ὑπάρχουν λείψανα ἀπό παλαιές τοιχογραφίες, στίς ὁποῖες διακρίνονται ἀμυδρά μορφές ἁγίων μαρτύρων γυναικῶν (4). Στίς τοιχογραφίες αὐτές δέν σώζονται ἐπιγραφές, εἶναι, ὅμως, πιθανώτατα, ἔργα τοῦ ἁγιογράφου ἱερέα καί χαρτοφύλακα τῆς Νάουσας Γεωργίου Μοστράτου, τοῦ ἔτους 1784. Τό τέμπλο εἶναι παλαιό, ξυλόγλυπτο, ἐπιχρυσωμένο. Στό ἐπάνω μέρος του εἶναι ὁ Ἐσταυρωμένος, ἀνάμεσα στίς μορφές τῆς Παναγίας καί τοῦ Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου, σέ εἰκόνες, ἀριστερά καί δεξιά τοῦ σταυροῦ. Ἔχουν τήν ἐπιγραφή: Χείρ Ν.Μ.Γ. (5) καί τήν χρονολογία 1698. Τρεῖς εἰκόνες παρατηροῦμε στό τέμπλο: α) Παναγία, τύπου Ὁδηγήτριας (0,65Χ0,81). Οἱ δύο ἀρχάγγελοι, σέ προτομή, ἀριστερά καί δεξιά τῆς Παρθένου, σεβίζουν. Εἶναι εἰκόνα ἀξιόλογης τέχνης. Στόν χρυσό κάμπο της εἶναι γραμμένη μέ κόκκινα γράμματα, ἡ ἐπιγραφή: Πί(η)μα Δαμασκ(ηνοῦ) ἱ(ε)ρομονάχου ΑΧΜΖ (=1647) (6). β) Χριστός. Ἔχει τίς ἴδιες διαστάσεις μέ τήν εἰκόνα τῆς Παναγίας καί εἶναι τῆς ἴδιας τέχνης μέ αὐτήν, ἀφοῦ ἔχει φιλοτεχνηθεῖ ἀπό τόν ἴδιο ἁγιογράφο. Στό χρυσό κάμπο της ἡ χρονολογία ΑΧΜΖ (7). γ) Ἅγ. Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος (0,56Χ0,73). Παρουσιάζει τόν προφήτη φτερωτό. Στίς ποδιές τῶν εἰκόνων τοῦ τέμπλου, εἶναι ζωγραφισμένες σκηνές ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη, μᾶλλον λαϊκῆς τέχνης, ὅπως ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα, ἡ ἐξορία τοῦ Ἀδάμ ἀπό τόν Παράδεισο κ.ἄ. Ὑπάρχει, σ' αὐτές, ἀφιερωτική ἐπιγραφή πού ἀναφέρει: δι' ἐξόδου καί κόπου Νικολάου Πητηλέου (8) καί τῆς συμβίας αὐτοῦ Μαρίας. Ἡ μικρή αὐτή μονή, μέ τό τόσο μεγάλο ἐνδιαφέρον, ὑπῆρξε ἄλλοτε μετόχιο τῆς μονῆς τῆς Χοζοβιώτισσας τῆς Ἀμοργοῦ, ἀργότερα ὅμως, ὅπως ἀναφέραμε, ἔγινε ἰδιωτική. Σήμερα ἀνήκει στούς κληρονόμους τοῦ ἀείμνηστου ἰατροῦ Στρατῆ Ἀλιπράντη (9). Ἑορτάζει κατά τήν ἑορτή τῆς ἀποτομῆς τῆς κεφαλῆς τοῦ Τιμίου Προδρόμου, στίς 29 Αὐγούστου. Ἔχει κηρυχθεῖ, ἀπό τό Ὑπουργεῖο Πολιτισμοῦ, ἱστορικό διατηρητέο μνημεῖο (10). (ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ) 2. ΑΧΟΖ = 1677 (Ἀναστ. Ὀρλάνδου, ὅ.π., σελ. 23). 3. Ἀναστ. Ὀρλάνδου, ὅ.π., σελ. 19. 4. Ἀναστ. Ὀρλάνδου, ὅ.π., σελ. 64. 5. Πρόκεται γιά τόν Ν(ικόδημο) Μ(οναχό) Γ(εραρδῆ), ὁ ὁποῖος εἶναι γνωστός καί ἀπό ἄλλες εἰκόνες πού ἔχει φιλοτεχνήσει σέ παρεκκλήσια τῆς Μάρπησσας, στίς ὁποῖες ὑπογράφεται ὁλογράφως (Ἀναστ. Ὀρλάνδου, ὅ.π., σελ. 147). 6. Ἡ εἰκόνα αὐτή, γιά τήν ἀσφάλειά της, ἔχει μεταφερθεῖ στό Ἐκκλησιαστικό Μουσεῖο Μάρπησσας. 7. Καί ἡ εἰκόνα αὐτή ἔχει μεταφερθεῖ στό Ἐκκλησιαστικό Μουσεῖο Μάρπησσας. 8. Τό ἐπώνυμο Πητηλέος εἶναι, πιθανῶς, παραφθορά τοῦ Παντιλέος ἤ τοῦ Πανταλέων ἤ τοῦ Παντελαῖος. Τό τελευταῖο εἶναι καί σήμερα πολύ διαδεομένο στήν Πάρο. 9. Ὁ ἀείμνηστος Εὐστράτιος Νικήτα Ἀλιπράντης (1904 - 1969) καταγόταν ἀπό τήν Μάρπησσα τῆς Πάρου καί ἦταν ἀδελφός τοῦ Δημητρίου Ἀλιπράντη, πού εἶχε διατελέσει ὑφυπουργός Οἰκονομικῶν. Ἦταν διαπρεπής ἰατρός καί μέ αὐτή τήν ἰδιότητά του, εἶχε προσφέρει πολλές καί ἀνεκτίμητες ὑπηρεσίες στούς κατοίκους τῆς Πάρου καί τῆς Ἀντιπάρου, ἰδίως κατά τήν δύσκολη κατοχική καί μεταπολεμική ἐποχή. Διατέλεσε βουλευτής Κυκλάδων ἐπί πέντε συνεχεῖς τετραετίες (1946 - 1966) καί ἀπό τήν θέση αὐτή, εἶχε εὐεργετήσει πολλαπλά τό νησί του. Οἱ συμπολίτες του, ἀναγνωρίζοντας τίς πολλές ὑπηρεσίες πού εἶχε προσφέρει στό χωριό καί τό νησί του, ἔστησαν τήν μαρμαρένια προτομή του στήν πλατεία τοῦ νέου ἐνοριακοῦ ναοῦ τῆς Μάρπησσας. 10. ΦΕΚ 209/Β/17 - 3 - 1989 καί ΦΕΚ 426/Β/3 - 7 - 1992.