Τό μικρό αὐτό ἐξωκλήσιο εἶναι ἀπό τά παλαιότερα τῆς Πάρου. Βρίσκεται 6 χλμ. περίπου νότια τῆς Παροικίας, δυτικά τῆς περιοχῆς Ἐπισκοπιανά ἤ Ψυχοπιανά ἤ Πεταλοῦδες. Κατά τόν καθηγητή Ἀναστ. Ὀρλάνδο, τό ἐξωκλήσιο αὐτό κτίσθηκε τήν ἐποχή τῆς ἑνετοκρατίας καί εἶναι ἕνας ἀπό τούς τέσσερις ναούς πού κτίσθηκαν στήν Πάρο, τήν ἐποχή αὐτή. Ὅμως, τό ἔτος 1968, ὁ καθηγητής τοῦ Πανεπιστημίου Θράκης κ. Γεώργιος Δημητροκάλλης δημοσίευσε εἰδική μελέτη (1), σύμφωνα μέ τήν ὁποία τό ἐξωκλήσιο αὐτό χρονολογεῖται στά τέλη τοῦ 13ου ἤ τίς ἀρχές τοῦ 14ου αἰ., εἶναι δηλαδή βυζαντινό. Πρόκειται γιά μιά μικρή τρουλλαία βασιλική, τύπος ἐλεύθερου σταυροῦ, μέ δύο ὅμως σημαντικές ἰδιορρυθμίες: Ἀφ' ἑνός τό πλάτος τῶν πλάγιων κεραιῶν τοῦ ἐξωκλησίου εἶναι μικρότερο ἀπό τό πλάτος τῶν κεραιῶν κατά μῆκος καί, ἀφ' ἑτέρου, οἱ τοῖχοι τῶν πλάγιων κεραιῶν εἰσδύουν μέσα στόν κύριο χῶρο τοῦ ναοῦ, στηρίζοντας ἕνα τροῦλλο πού ἔχει διάμετρο μικρότερη ἀπό τό πλάτος πού ἔχουν οἱ κατά μῆκος κεραῖες. Ἔτσι, τό ἐξωκλήσιο αὐτό, κατά τόν καθηγητή Δημητροκάλλη, "εἶναι ναός συνεσταλμένου (συνεπτυγμένου) τρούλλου, ὁ ὁποῖος, ὅμως, δέν εἶναι μονόκλιτη βασιλική, ἀλλά ἐλεύθερος σταυρός" (2). Ὁ τροῦλλος εἶναι χαμηλός καί ἐξωτερικά κυλινδρικός, ἐσωτερικά ὅμως ἔχει τό σχῆμα κόλουρου κώνου. Δέν ἔχει νάρθηκα, οὔτε καμπαναριό. Τό ὑπέρθυρο τῆς εἰσόδου εἶναι ἀσβεστωμένο καί δέν διακρίνεται κτητορική ἐπιγραφή. Ἐσωτερικά, ἡ δυτική κεραία τοῦ σταυροῦ ἐπικοινωνεῖ μέ τόν ὑπόλοιπο χῶρο τοῦ ἐξωκλησίου, μέ χαμηλή καμάρα. Στή βόρεια κεραία σώζονται ἴχνη ἀπό τίς παλαιές τοιχογραφίες, μέ τίς ὁποῖες ἦταν ἱστορημένο τό ἐξωκλήσιο αὐτό. Ἔχει ἕνα ἁπλό, παλαιό ξύλινο τέμπλο. Στήν κάθε μία ἀπό τίς τρεῖς θέσεις πού προορίζονται γιά τίς εἰκόνες του, ὑπάρχουν ἀνά δύο εἰκόνες, ἡ μία κάτω ἀπό τήν ἄλλη. Ἔτσι ἔχουμε: α) Τήν Παναγία καί τήν Ζωοδόχο Πηγή, β) τόν Παντοκράτορα καί τόν Ἅγιο Ἀρσένιο καί γ) Ἕναν ἄγνωστο ἅγιο - ἡ εἰκόνα εἶναι σχεδόν κατεστραμμένη - καί τόν Εὐαγγελισμό τῆς Θεοτόκου. Ὅλες αὐτές οἱ εἰκόνες εἶναι πολύ νεώτερες καί δέν ἔχουν κάποια ἰδιαίτερη ἱστορική ἤ καλλιτεχνική ἀξία. Στήν αὐλή τοῦ ἐξωκλησίου ὑπάρχουν κιονόκρανα καί ἄλλα μαρμάρινα μέλη, ἀπό ἀρχαῖα οἰκοδομήματα. Εἶναι εὐτύχημα πού τό ἐνδιαφέρον καί οἱ φροντίδες τῶν περιοίκων, διατηροῦν τό μνημεῖο σέ πολύ καλή κατάσταση, χωρίς ἐπεμβάσεις καί ἀλλοιώσεις, στή σπάνια ἀρχιτεκτονική μορφή του. Πίσω ἀπό τόν ἀνατολικό τοῖχο τοῦ ἐξωκλησίου, ὑπάρχουν τάφοι κατοίκων τῆς περιοχῆς. Ἱστορικό διατηρητέο μνημεῖο (3). (ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ) 1. Γεωργ. Δημητροκάλλη, Ὁ βυζαντινός ναός Εὐαγγελιστρίας εἰς τά Ἐπισκοπιανά Πάρου, ΕΕΚΜ, Ζʹ, 1968, σελ. 642 - 671. 2. Γεωργ. Δημητροκάλλη, Οἱ βυζαντινοί ναοί τῆς Πάρου, Πρακτικά Ἐπιστημ. Συνεδρίου Ἣ Ἑκατονταπυλιανή καί ἡ Χριστιανική Πάρος, Πάρος 1998, σελ. 194. 3. ΦΕΚ 209/Β/17-3-1989 καί 426/Β/3-7-1992.